สารานุกรมบริตานิกา (อังกฤษ: Encyclop?dia Britannica) เป็นสารานุกรมภาษาอังกฤษ ตีพิมพ์โดยบริษัท Encyclop?dia Britannica, Inc. ซึ่งเป็นบริษัทเอกชน บทความภายในสารานุกรมบริตานิกาเน้นที่การให้ความรู้แก่ผู้อ่านวัยผู้ใหญ่ เขียนขึ้นจากทีมงานที่ประกอบด้วยบรรณาธิการที่ทำงานเต็มเวลากว่า 100 คน และผู้เขียนบทความซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญมากกว่า 4,000 คน เป็นสารานุกรมที่ได้รับความนิยมและใช้อ้างอิงทางวิชาการมากที่สุด
สารานุกรมบริตานิกาเป็นสารานุกรมภาษาอังกฤษที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังตีพิมพ์อยู่จนถึงปัจจุบัน โดยตีพิมพ์เป็นครั้งแรกระหว่างปี ค.ศ. 1768 และ 1771 ที่เมืองเอดินเบอระ สก็อตแลนด์ และเติบโตทั้งขนาดและความนิยมมาเป็นลำดับ ฉบับแก้ไขครั้งที่สามในปี ค.ศ. 1801 มีการตีพิมพ์เป็นจำนวนมากกว่า 21 เล่มชุด (คือมี 21 เล่มใน 1 ชุด) ผลจากการเติบโตอย่างต่อเนื่องทำให้เป็นที่สนใจของนักเขียนบทความเพิ่มมากขึ้น ในการปรับปรุงแก้ไขครั้งที่ 9 (1875-1889) และครั้งที่ 11 (1911) ถือเป็นสารานุกรมฉบับที่โดดเด่นที่สุดสำหรับนักวิชาการและผู้ชื่นชอบวรรณศิลป์ นับแต่ฉบับปรับปรุงแก้ไขครั้งที่ 11 เป็นต้นมา สารานุกรมบริตานิกาก็เริ่มเขียนบทความให้สั้นลงและกระชับขึ้นเพื่อเข้าสู่ตลาดในอเมริกาเหนือ ปี ค.ศ. 1933 สารานุกรมบริตานิกาเป็นสารานุกรมแห่งแรกที่ประกาศนโยบาย "การปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง" โดยมีการพิมพ์ซ้ำและปรับปรุงแก้ไขเนื้อหาในบทความให้ทันสมัยอยู่ตลอดตามตารางกำหนดเวลาที่แน่นอน
ฉบับพิมพ์ปัจจุบันและฉบับสุดท้ายเป็นฉบับปรับปรุงครั้งที่ 15 ประกอบด้วยเนื้อหา 3 ส่วน ส่วนแรกมี 12 เล่มชุด ชื่อ Microp?dia เป็นบทความสั้น (ส่วนมากมีความยาวน้อยกว่า 750 คำ) ส่วนที่สองมี 17 เล่มชุด ชื่อ Macrop?dia เป็นบทความยาว (มีความยาวตั้งแต่ 2 ถึง 310 หน้าต่อบทความ) และส่วนสุดท้ายเป็นเอกเทศชื่อ Prop?dia จัดทำเพื่อเรียบเรียงความรู้ของมนุษยชาติในรูปแบบโครงสร้างลำดับชั้น วัตถุประสงค์ของ Microp?dia มีเพื่อการตรวจสอบอย่างรวดเร็วและช่วยในการค้นหารายละเอียดเพิ่มเติมใน Macrop?dia ผู้อ่านสามารถศึกษาโครงสร้างบทความใน Prop?dia ก่อนก็ได้เพื่อทำความเข้าใจกับบริบทของเรื่องที่ต้องการศึกษาและจะได้ค้นหาส่วนอื่นที่เกี่ยวข้องได้ง่าย สารานุกรมบริตานิกามีขนาดค่อนข้างคงที่มาตลอดเวลากว่า 70 ปี โดยมีความยาวประมาณ 40 ล้านคำ จำนวนบทความประมาณ 500,000 เรื่อง หลังจากปี ค.ศ. 1901 ฐานการตีพิมพ์ก็ย้ายมายังสหรัฐอเมริกา แต่กระนั้นสารานุกรมบริตานิกายังคงยึดหลักการสะกดคำตามแบบอังกฤษดั้งเดิมอย่างเคร่งครัด
ตลอดเส้นทางประวัติศาสตร์ของสารานุกรมบริตานิกา ได้ผ่านช่วงเวลาอันยากลำบากในการสร้างผลกำไร ซึ่งเป็นปัญหาปกติทั่วไปของสารานุกรมทั้งหลาย บทความบางเรื่องในช่วงต้นของบริตานิกาเคยถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่าไม่ถูกต้อง มีอคติ หรือเขียนขึ้นโดยผู้เขียนที่ไม่มีความรู้เพียงพอ จวบจนถึงปัจจุบันก็ยังมีข้อสงสัยเกี่ยวกับความถูกต้องแม่นยำของเนื้อหาในสารานุกรมอยู่ แม้ว่าคณะผู้บริหารบริตานิกาจะท้าให้เหล่านักวิจารณ์ชี้ชัดออกมาให้รู้แน่ อย่างไรก็ดี แม้จะมีข้อวิพากษ์วิจารณ์อย่างไร สารานุกรมบริตานิกาก็ยังคงเป็นที่ยอมรับทั่วไปในฐานะแหล่งอ้างอิงงานวิจัยที่เชื่อถือได้
เดือนมีนาคม ค.ศ. 2012 ประธานของบริตานิกา จอร์จ เคาซ์ ประกาศว่าจะหยุดผลิตฉบับพิมพ์เพิ่มเติม โดยฉบับปรับปรุงครั้งที่ 15 พิมพ์เมื่อ ค.ศ. 2010 เป็นฉบับสุดท้าย บริษัทจะหันไปเน้นเฉพาะฉบับออนไลน์และอุปกรณ์การศึกษาอื่น
บริตานิกาถูกเปลี่ยนมือมาหลายต่อหลายครั้ง ผู้ที่เคยเป็นเจ้าของบริตานิกามาก่อนได้แก่ สำนักพิมพ์สัญชาติสก๊อต เช่น A & C Black, Horace Everett Hooper, Sears Roebuck and William Benton เป็นต้น เจ้าของบริตานิกาคนปัจจุบันคือ Jacqui Safra นักแสดงและมหาเศรษฐีชาวสวิส ซึ่งเป็นเจ้าของ Encyclop?dia Britannica, Inc. จากความก้าวหน้าของเทคโนโลยีสารสนเทศประกอบกับการเติบโตของสารานุกรมอิเล็กทรอนิกส์หลายแห่ง เช่น Microsoft Encarta และ วิกิพีเดีย ทำให้ความจำเป็นในการตีพิมพ์สารานุกรมลดน้อยลง ดังนั้นเพื่อให้ดำรงความสามารถในการแข่งขันเอาไว้ Encyclop?dia Britannica, Inc. จึงชูความน่าเชื่อถือของสารานุกรมบริตานิกาเป็นหลัก ลดราคาและลดต้นทุนการผลิตลง รวมถึงพัฒนาสารานุกรมในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์เพิ่มเติมบนซีดีรอม ดีวีดี และเวิลด์ไวด์เว็บ นับแต่ต้นคริสต์ทศวรรษ 1930 บริษัทยังเพิ่มการประชาสัมพันธ์งานอ้างอิงรูปแบบอื่นๆ มากขึ้นด้วย<ref name="encyclopedia_1954"/
อ่านบทความฉบับสมบูรณ์ได้ที่ http://th.wikipedia.org/wiki/Encyclopaedia_Britannica
